Lira korbowa - o lirze

Jak ważne jest idealnie okrągłe koło?

Objawy i leczenie krzywicy koła.

Przy strojeniu istotne jest koło – musi ono być idealnie okrągłe i dobrze się obracać. Koło o nierównej powierzchni mogłoby niszczyć struny, albo dźwięk byłby nierówny, z akcentami powstającymi na jego wybrzuszeniach. Struny muszą mieć właściwy kontakt z brzegiem koła. W celu sprawdzenia tego należy ściągnąć nawiniętą wiskozową watę ze strun. Jeżeli jest za duży nacisk strun na brzeg koła, powoduje to szybsze, niż zwykle, ubywanie nawiniętej na struny waty, a dźwięk jest ostry, szorstki, skrzypiący i agresywny. Trudne wówczas byłoby wyregulowanie klawiatury dla wysokich dźwięków, bo dźwięk byłby niestały, jak i niestabilny byłby strój strun burdonowych zmienianych podczas obrotu koła. W przypadku sytuacji odwrotnej, gdy nacisk strun na brzeg koła jest za słaby, dźwięk jest cichy, „ochrypły”, brzmienie jest za to bogatsze przez przeskakiwanie na wyższą oktawę. Mankamentem jest jakość brzmienia strun burdonowych, ich dźwięk jest przerywany i słaby.

Rodzaje kół:

Wyróżnia się kilka rodzajów koła, każde z nich ma swoje wady i zalety, nie ma idealnego modelu.

Lite drewno

Jednym z nich jest koło wykonane z litego drewna. Ich zaletą jest dobre utrzymanie warstwy kalafonii, ale wadą - nadwrażliwość na wilgoć. Może to spowodować owalizację koła i chwianie się go z boku na bok, powodując niestabilny dźwięk. Dlatego też należy unikać miejsc o zbyt dużej wilgotności, bądź zbyt suchych, jak i nagłych zmian temperatury.

Sklejka

Innym rodzajem jest koło zrobione ze sklejki bukowej, bądź brzozowej. Największą zaletą sklejek jest to, że się nie wypaczają w porównaniu z litym drewnem. Można wyróżnić ponadto kilka rodzajów takich kół.

Jednym z nich jest koło ze sklejki z cienkim paskiem z litego drewna na brzegu koła, warstwa ta może być wykonana z drewna klonu, gruszy albo innego rodzaju gładkiego drewna i jest przyklejona do koła; przylegające końcówki tej powłoki są przycięte pod dużym kątem. Powierzchnia koła jest gładka i jednorodna, co daje ciągły, stały dźwięk, ale w przypadku, gdy brzeg koła jest zbyt gładki, kalafonia może nie przylegać odpowiednio do koła.

Inaczej jest, gdy koło jest w całości zrobione jest sklejki, a brzeg koła jest lekko szorstki, wtedy kalafonia się dobrze trzyma. Minusem natomiast jest to, że szybko ubywa waty nawiniętej na struny melodyczne, a także to, ze w stroju D - G melodyczna struna d2 może brzmieć szorstko i ostro.

Sklejka + lite drewno

Kolejnym rodzajem jest koło wykonane ze sklejki z obręczą z grubej warstwy litego drewna klonu. Koło takie ma te same zalety, co to wykonane w całości z litego drewna, jak i to, że nie odkształca się dzięki temu, iż rdzeń zrobiony jest ze sklejki. Wykonanie takiego koła jest trudne i niewielu lutników je buduje.

Bakelit, plastik

Sklejka bakelitowa lub syntetyczna warstwa na kole to kolejny rodzaj materiału, jaki można spotkać. Koła te są twarde i gładkie, dźwięk jest bardzo przyjemny i regularny, bez przerywania. Powierzchnia jest minimalnie porowata, czego skutkiem jest brak odpowiedniego kontaktu kalafonii z kołem. Koło powinno być czyszczone regularnie z pyłu, pary wodnej, która może powodować, że kalafonia będzie się kleiła do jego powierzchni, czego skutkiem instrument brzmiałby ostro, agresywnie, bądź też nieefektywnie. Dotknięcie koła palcem może spowodować, ze dźwięk będzie przerywany lub słabszy.

Co zrobić gdy jest za dużo kalafonii na kole?

W celu dobrego utrzymania należy przetrzeć koło szmatką nasączoną w czystym alkoholu. Po tym należy wymienić bawełnę ze strun i nasmarować koło poprzez dwa/trzy jego obroty (kalafonia w kostce) lub około 10 szybkich obrotów (w przypadku kalafonii w płynie - tak długo aż zacznie pachnieć spirytusem i kalafonią).

Zawsze trzeba pamiętać o osłonce na koło, inaczej możemy narazić się koszty. Koło może się odkształcić i zbrudzić, no i struny mogą na tym ucierpieć.